• Эхлэл
  • Цаг агаар
  • Валют ханш
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үзэл бодол
  • Спорт
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • Энтертайнмэнт
  • Зурхай



Монгол Улс хүний амь насыг 80-270 сая төгрөгөөр үнэлэх хуультай болов

Үндэсний өдөр тутмын “Зууны мэдээ” сонин парламентын баталсан хуулийг  “Хууль бидний амьдралд” буландаа онцолж, хэрэгжих шатандаа үр нөлөөг нь хүртэгсдэд зориулсан онцлох заалтыг нь хүргэдэг билээ. Шинэ оны эхнээс хэрэгжиж буй Шүүх шинжилгээний хууль бидний амьдралд хэрхэн үр шимээ өгөхийг танилцуулья. 

 

ГЭМТ ХЭРГИЙН УЛМААС ӨНЧИРЧ ҮЛДСЭН ХОХИРОГЧДОД 260-270 САЯ ТӨГРӨГ НӨХӨН ОЛГОНО 

Монгол хүний амь насыг хэдээр үнэлэх вэ гэж олон жил ярьсан. Аман баримжаагаар бол олон хувилбар хэлж болно. Харин арай албан ёсны гэдэг утгаараа шүүхийн тогтоол сөхвөл хохирогчийн талаас нэхэмжилсний дагуу 16.971.696 төгрөгийг нөхөн олгохоор болжээ. Өөр нэг хэрэг дээр зөвхөн оршуулгын зардал гэж 1.390.000 төгрөгийг хэрэгтнээр төлүүлэхээр тогтоосон бодит кейс байна.  Энэ мэтчилэн шүүх, хохирогчийн ар гэр аль нь ч хувийн үзэмжээр хохирлын хэмжээг нэхэмжилдэг, тогтоодог байдлаар явж ирсэн. Тэгвэл энэ оны эхнээс мөрдөж эхэлсэн Шүүх шинжилгээний хуулиар хүний сэтгэл санааны хохирол, амь насыг анх удаа үнэлэх гэж байна. Ингэхдээ гэмт хэргийн улмаас амиа алдсан иргэн, түүний ар гэрт олгох нөхөн олговрыг гэм буруутай этгээдээр төлүүлэх гурван аргачлалыг хуульд тусгажээ. Эхнийх нь хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 150 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний мөнгөн дүн буюу хамгийн бага суурь үнэлгээ нь 82 сая төгрөг байх аж. Хоёрдугаарт, гэмт хэргийн улмаас амиа алдсан иргэний нас, хүйсийг харгалзан үзэж, Монгол Улсад мөрдөгдөж байгаа дундаж наслалтаар тооцох юм байна. Манайд эрэгтэйчүүдийн дундаж наслалт 67 орчим, эмэгтэйчүүдийн 75 орчим байна. Ингэж харвал, 22 настай иргэн амь насаа алдсан бол 50 жил хөдөлмөрлөх боломжтой гэж тооцоход 127-130 орчим сая төгрөг болно. Мөн гэмт хэргийн улмаас өнчирч үлдсэн хохирогчийн үр хүүхэд, ар гэрт энэхүү аргачлалыг 127-128 сая төгрөгийг хоёр дахин нугалах буюу 260-270 сая төгрөгөөр нөхөн олгох зохицуулалт хуулиар баталгаажлаа. Хуульзүй, дотоод хэргийн сайд Х.Нямбаатар “Одоо бол хүнийг санаатай алах гэмт хэрэг дээр оршуулгын зардлыг арайхийж төлдөг. Шүүхийн практикаар хүний амь насыг 50 сая төгрөгөөр үнэлээд байгаа хэр нь сэтгэл санааны хохирлыг төгс шийдвэрлэсэн зүйл байхгүй. Солонгос улс гэхэд хүний амь насны суурь үнэлгээг 80 сая вонн байх жишээтэй. Гэхдээ сэтгэл санааны гэмтлийг тогтоох аргачлал бол эрүүл мэндийн шинжлэх ухаантай холбоотой учраас дэлхий нийттэй адил нэг л арга зүй байх юм. Хуулийг боловсруулах явцад хохирогч судлалын салбарыг улам хөгжүүлэх юм гэдгийг ойлгосон. Ер нь цаашид судалгааны орхигдсон чиглэлүүдийг гаргаж тавих ёстой” гэж манай сонинд ярьсан. 

 

ХЭРГИЙГ ШИНЖЭЭЧ НАРТ ХЭРЭГ ТОХИОЛДЛЫН БАЙДЛААР ХУВААРИЛНА 

Монгол Улс түүхэндээ сэтгэл санааны хохирлыг тооцоогүй. Харин ХЭҮК-оос гаргасан төлөөлөн нэхэмжлэлийн дагуу дутуу дулимаг тооцож ирсэн тохиолдол  цөөн. Эрх зүйн орчин сул, дадлага туршлагагүй учраас шүүгчийн итгэл үнэмшлээр шийдэгдэж ирдэг байв. Уг нь шүүх гэмт хэрэгтэй хамт сэтгэл санааны хохирлыг шийдээд явах учиртай ч иргэний журмаар нэхэмжлэх эрхийг нээлттэй орхих тохиолдол бий. Сэтгэл санааны хохиролд хүний амь нас, эргэж нөхөн сэргээгдэхгүй эрүүл мэндийг цогцоор нь авч үзэх шаардлагатай. Нэг ёсондоо сэтгэл санааны хохирол гэдэг зовиур, шаналал, өвдөлт юм. Гэтэл Монголын хууль шүүхийн байгууллагын практикаар сэтгэл санааны хохирол нэхэмжилсэн иргэнээ яаж зовж шаналснаа нотол гэж шаардаж ирсэн. Энэ тухай “Шаналлаа нотлохыг шаарддаг Монголын төр”, О.Төрболд: Улс орнууд сэтгэл санааны хохирлын сан байгуулж, хуримтлал үүсгэдэг, “Эрделевскийн хүснэгт буюу сэтгэл санааны хохирол тооцдог олон улсын жишиг” зэргээр цөөнгүй удаа хөндөн бичиж байсан билээ. Тэгвэл Шүүх шинжилгээний хуулиар сэтгэл санааны хохирлыг сэтгэцэд учирсан хор хохирол гэж оруулж өгчээ. Өөрөөр хэлбэл, гэмт хэргийн улмаас хохирсон иргэд сэтгэл санааны хохирлоо хуульд заасан аргачлалын дагуу Шүүх шинжилгээний байгууллагаар дүгнэлт гаргуулж, шүүхээр нэхэмжлэх хууль эрх зүйн орчин бүрдэж байна. 

Сэтгэцийн эрүүл мэндэд учирсан хор уршгийг тусгай загварчлалаар гаргаж, зэрэглэлийг сэтгэцийн эмч, сэтгэл зүйч нар хамтран тогтоох юм байна. “Шүүх шинжилгээний байгууллагыг гаднын нөлөөнд автаж дүгнэлт үйлддэг, хэн нэгэн албан тушаалтанд үйлчилж байж болзошгүй гэдэгт иргэд үргэлж эргэлзсээр ирсэн. Тэгвэл үүнийг зохицуулж, Шүүх шинжилгээний ерөнхий газрыг Засгийн газрын агентлаг болгосон. Мөн шаардлагатай программ хангамж, техник технологийн шинэчлэл, шинжээчийн хараат бус байдлыг хангах, нийгмийн тодорхой асуудлууд шийдэгдэж байгаа. Тухайлбал, долдугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн Шүүх шинжилгээний ерөнхий газрын шинжээч нарт хэрэг тохиолдлын байдлаар хуваарилдаг тогтолцоо руу шилжинэ. Үүний үр дүнд эрх бүхий албан тушаалтан, хэн нэгэн эрх дархтан өөрийн эрх мэдлээ ашиглаж шүүх шинжилгээний байгууллагад нөлөөлдөг байдал таслан зогсоно гэж үзэж байна. Мөн олон нийтэд ил болсон хэргүүдэд шүүх прокурорын байгууллагын зөвшөөрөлтэйгөөр шинжээч нар өөрсдөө олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр таниулах мэдээлэх заалтууд орж ирсэн” гэдгийг хуулийн Ажлын хэсгийн ахлагч Э.Бат-Амгалан гишүүн хэлсэн.

Хуульд тусгасан бас нэг чухал асуудал бол төлбөрийн чадваргүйгээсээ болж шүүх шинжилгээний дүгнэлтээ гаргуулж чаддаггүй, оройтдог, үүнээс болж хэрэг нь шийдэгдээгүй тохиолдлууд байдаг. Үүнийг гурван бүлэгт хувааж бэлгийн эрх чөлөөний эсрэг гэмт хэргийн хохирогч, насанд хүрээгүй хүүхэ, амьжиргааны түвшин хэт доогуур иргэд шүүх шинжилгээний дүгнэлт, холбогдох зардлын төлбөрөөс чөлөөлөгдөх нь ээ. 

Шүүх шинжилгээний  шинэ хуульд эхний ээлжинд эрүүгийн 85 төрлийн гэмт хэргийн улмаас хохирсон хүмүүс нөхөн олговор нэхэмжлэх аргачлалыг оруулж өгчээ. Нөхөн төлбөрөө тодорхой түвшинд төлсөн этгээдийн ялыг хөнгөлөх боломж шүүхэд нээлттэй. Харин төлж чадахгүй бол ял хүндрээд явна. 

Эх сурвалж: "Зууны мэдээ" сонин

2023 ОНЫ НЭГДҮГЭЭР САРЫН 17. МЯГМАР ГАРАГ. № 12 (6997)

    ХУВААЛЦАХ ЖИРГЭХ


МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ
ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ
Туул, Тэрэлж, Хэрлэн гол дагуу хөдөлгөөнт болон завьт эргүүл ажиллаж байна
Долоон улаан мэнгэтэй хөхөгчин тахиа өдөр
Бороо орохгүй, өдөртөө 27-29 хэм дулаан байна
Тэмээтэй хөшөөний уулзварыг хааж шинэчилнэ



Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.





  • Эхлэл
  • Цаг агаар
  • Валют ханш
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үзэл бодол
  • Спорт
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • Энтертайнмэнт
  • Зурхай



Монгол Улс хүний амь насыг 80-270 сая төгрөгөөр үнэлэх хуультай болов

Үндэсний өдөр тутмын “Зууны мэдээ” сонин парламентын баталсан хуулийг  “Хууль бидний амьдралд” буландаа онцолж, хэрэгжих шатандаа үр нөлөөг нь хүртэгсдэд зориулсан онцлох заалтыг нь хүргэдэг билээ. Шинэ оны эхнээс хэрэгжиж буй Шүүх шинжилгээний хууль бидний амьдралд хэрхэн үр шимээ өгөхийг танилцуулья. 

 

ГЭМТ ХЭРГИЙН УЛМААС ӨНЧИРЧ ҮЛДСЭН ХОХИРОГЧДОД 260-270 САЯ ТӨГРӨГ НӨХӨН ОЛГОНО 

Монгол хүний амь насыг хэдээр үнэлэх вэ гэж олон жил ярьсан. Аман баримжаагаар бол олон хувилбар хэлж болно. Харин арай албан ёсны гэдэг утгаараа шүүхийн тогтоол сөхвөл хохирогчийн талаас нэхэмжилсний дагуу 16.971.696 төгрөгийг нөхөн олгохоор болжээ. Өөр нэг хэрэг дээр зөвхөн оршуулгын зардал гэж 1.390.000 төгрөгийг хэрэгтнээр төлүүлэхээр тогтоосон бодит кейс байна.  Энэ мэтчилэн шүүх, хохирогчийн ар гэр аль нь ч хувийн үзэмжээр хохирлын хэмжээг нэхэмжилдэг, тогтоодог байдлаар явж ирсэн. Тэгвэл энэ оны эхнээс мөрдөж эхэлсэн Шүүх шинжилгээний хуулиар хүний сэтгэл санааны хохирол, амь насыг анх удаа үнэлэх гэж байна. Ингэхдээ гэмт хэргийн улмаас амиа алдсан иргэн, түүний ар гэрт олгох нөхөн олговрыг гэм буруутай этгээдээр төлүүлэх гурван аргачлалыг хуульд тусгажээ. Эхнийх нь хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 150 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний мөнгөн дүн буюу хамгийн бага суурь үнэлгээ нь 82 сая төгрөг байх аж. Хоёрдугаарт, гэмт хэргийн улмаас амиа алдсан иргэний нас, хүйсийг харгалзан үзэж, Монгол Улсад мөрдөгдөж байгаа дундаж наслалтаар тооцох юм байна. Манайд эрэгтэйчүүдийн дундаж наслалт 67 орчим, эмэгтэйчүүдийн 75 орчим байна. Ингэж харвал, 22 настай иргэн амь насаа алдсан бол 50 жил хөдөлмөрлөх боломжтой гэж тооцоход 127-130 орчим сая төгрөг болно. Мөн гэмт хэргийн улмаас өнчирч үлдсэн хохирогчийн үр хүүхэд, ар гэрт энэхүү аргачлалыг 127-128 сая төгрөгийг хоёр дахин нугалах буюу 260-270 сая төгрөгөөр нөхөн олгох зохицуулалт хуулиар баталгаажлаа. Хуульзүй, дотоод хэргийн сайд Х.Нямбаатар “Одоо бол хүнийг санаатай алах гэмт хэрэг дээр оршуулгын зардлыг арайхийж төлдөг. Шүүхийн практикаар хүний амь насыг 50 сая төгрөгөөр үнэлээд байгаа хэр нь сэтгэл санааны хохирлыг төгс шийдвэрлэсэн зүйл байхгүй. Солонгос улс гэхэд хүний амь насны суурь үнэлгээг 80 сая вонн байх жишээтэй. Гэхдээ сэтгэл санааны гэмтлийг тогтоох аргачлал бол эрүүл мэндийн шинжлэх ухаантай холбоотой учраас дэлхий нийттэй адил нэг л арга зүй байх юм. Хуулийг боловсруулах явцад хохирогч судлалын салбарыг улам хөгжүүлэх юм гэдгийг ойлгосон. Ер нь цаашид судалгааны орхигдсон чиглэлүүдийг гаргаж тавих ёстой” гэж манай сонинд ярьсан. 

 

ХЭРГИЙГ ШИНЖЭЭЧ НАРТ ХЭРЭГ ТОХИОЛДЛЫН БАЙДЛААР ХУВААРИЛНА 

Монгол Улс түүхэндээ сэтгэл санааны хохирлыг тооцоогүй. Харин ХЭҮК-оос гаргасан төлөөлөн нэхэмжлэлийн дагуу дутуу дулимаг тооцож ирсэн тохиолдол  цөөн. Эрх зүйн орчин сул, дадлага туршлагагүй учраас шүүгчийн итгэл үнэмшлээр шийдэгдэж ирдэг байв. Уг нь шүүх гэмт хэрэгтэй хамт сэтгэл санааны хохирлыг шийдээд явах учиртай ч иргэний журмаар нэхэмжлэх эрхийг нээлттэй орхих тохиолдол бий. Сэтгэл санааны хохиролд хүний амь нас, эргэж нөхөн сэргээгдэхгүй эрүүл мэндийг цогцоор нь авч үзэх шаардлагатай. Нэг ёсондоо сэтгэл санааны хохирол гэдэг зовиур, шаналал, өвдөлт юм. Гэтэл Монголын хууль шүүхийн байгууллагын практикаар сэтгэл санааны хохирол нэхэмжилсэн иргэнээ яаж зовж шаналснаа нотол гэж шаардаж ирсэн. Энэ тухай “Шаналлаа нотлохыг шаарддаг Монголын төр”, О.Төрболд: Улс орнууд сэтгэл санааны хохирлын сан байгуулж, хуримтлал үүсгэдэг, “Эрделевскийн хүснэгт буюу сэтгэл санааны хохирол тооцдог олон улсын жишиг” зэргээр цөөнгүй удаа хөндөн бичиж байсан билээ. Тэгвэл Шүүх шинжилгээний хуулиар сэтгэл санааны хохирлыг сэтгэцэд учирсан хор хохирол гэж оруулж өгчээ. Өөрөөр хэлбэл, гэмт хэргийн улмаас хохирсон иргэд сэтгэл санааны хохирлоо хуульд заасан аргачлалын дагуу Шүүх шинжилгээний байгууллагаар дүгнэлт гаргуулж, шүүхээр нэхэмжлэх хууль эрх зүйн орчин бүрдэж байна. 

Сэтгэцийн эрүүл мэндэд учирсан хор уршгийг тусгай загварчлалаар гаргаж, зэрэглэлийг сэтгэцийн эмч, сэтгэл зүйч нар хамтран тогтоох юм байна. “Шүүх шинжилгээний байгууллагыг гаднын нөлөөнд автаж дүгнэлт үйлддэг, хэн нэгэн албан тушаалтанд үйлчилж байж болзошгүй гэдэгт иргэд үргэлж эргэлзсээр ирсэн. Тэгвэл үүнийг зохицуулж, Шүүх шинжилгээний ерөнхий газрыг Засгийн газрын агентлаг болгосон. Мөн шаардлагатай программ хангамж, техник технологийн шинэчлэл, шинжээчийн хараат бус байдлыг хангах, нийгмийн тодорхой асуудлууд шийдэгдэж байгаа. Тухайлбал, долдугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн Шүүх шинжилгээний ерөнхий газрын шинжээч нарт хэрэг тохиолдлын байдлаар хуваарилдаг тогтолцоо руу шилжинэ. Үүний үр дүнд эрх бүхий албан тушаалтан, хэн нэгэн эрх дархтан өөрийн эрх мэдлээ ашиглаж шүүх шинжилгээний байгууллагад нөлөөлдөг байдал таслан зогсоно гэж үзэж байна. Мөн олон нийтэд ил болсон хэргүүдэд шүүх прокурорын байгууллагын зөвшөөрөлтэйгөөр шинжээч нар өөрсдөө олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр таниулах мэдээлэх заалтууд орж ирсэн” гэдгийг хуулийн Ажлын хэсгийн ахлагч Э.Бат-Амгалан гишүүн хэлсэн.

Хуульд тусгасан бас нэг чухал асуудал бол төлбөрийн чадваргүйгээсээ болж шүүх шинжилгээний дүгнэлтээ гаргуулж чаддаггүй, оройтдог, үүнээс болж хэрэг нь шийдэгдээгүй тохиолдлууд байдаг. Үүнийг гурван бүлэгт хувааж бэлгийн эрх чөлөөний эсрэг гэмт хэргийн хохирогч, насанд хүрээгүй хүүхэ, амьжиргааны түвшин хэт доогуур иргэд шүүх шинжилгээний дүгнэлт, холбогдох зардлын төлбөрөөс чөлөөлөгдөх нь ээ. 

Шүүх шинжилгээний  шинэ хуульд эхний ээлжинд эрүүгийн 85 төрлийн гэмт хэргийн улмаас хохирсон хүмүүс нөхөн олговор нэхэмжлэх аргачлалыг оруулж өгчээ. Нөхөн төлбөрөө тодорхой түвшинд төлсөн этгээдийн ялыг хөнгөлөх боломж шүүхэд нээлттэй. Харин төлж чадахгүй бол ял хүндрээд явна. 

Эх сурвалж: "Зууны мэдээ" сонин

2023 ОНЫ НЭГДҮГЭЭР САРЫН 17. МЯГМАР ГАРАГ. № 12 (6997)



МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ


Бидний тухай Редакцийн бодлого Сурталчилгаа байршуулах Холбоо барих

Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.





Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Үзэл бодол Спорт Нийгэм Дэлхий Энтертайнмэнт Зурхай
  • Нийтлэл
  • •
  • Ярилцлага
  • •
  • Сурвалжлага
  • •
  • Азийн АШТ
  • •
  • Фото мэдээ
  • •
  • Оддын амьдрал
БҮХ СЭДЭВ
  • •Ерөнхийлөгч
  • •Наадам
  • •Засгийн газар
  • •Үндэсний спорт
  • •Сагсанбөмбөг
  • •Бөхийн төрлүүд
  • •Гадаад харилцаа
  • •Фото мэдээ
  • •Нийслэл
  • •Сэрэмжлүүлэг
  • •Ярилцлага
  • •Чуулган
ХУРААХ
Сонсгол: 121 гэрчийн 82 нь...
Жейсон Тэйтум улирлын хамгийн...

Монгол Улс хүний амь насыг 80-270 сая төгрөгөөр үнэлэх хуультай болов

УЯНГА 2023-01-17
    ХУВААЛЦАХ ЖИРГЭХ
Монгол Улс хүний амь насыг 80-270 сая төгрөгөөр үнэлэх хуультай болов

Үндэсний өдөр тутмын “Зууны мэдээ” сонин парламентын баталсан хуулийг  “Хууль бидний амьдралд” буландаа онцолж, хэрэгжих шатандаа үр нөлөөг нь хүртэгсдэд зориулсан онцлох заалтыг нь хүргэдэг билээ. Шинэ оны эхнээс хэрэгжиж буй Шүүх шинжилгээний хууль бидний амьдралд хэрхэн үр шимээ өгөхийг танилцуулья. 

 

ГЭМТ ХЭРГИЙН УЛМААС ӨНЧИРЧ ҮЛДСЭН ХОХИРОГЧДОД 260-270 САЯ ТӨГРӨГ НӨХӨН ОЛГОНО 

Монгол хүний амь насыг хэдээр үнэлэх вэ гэж олон жил ярьсан. Аман баримжаагаар бол олон хувилбар хэлж болно. Харин арай албан ёсны гэдэг утгаараа шүүхийн тогтоол сөхвөл хохирогчийн талаас нэхэмжилсний дагуу 16.971.696 төгрөгийг нөхөн олгохоор болжээ. Өөр нэг хэрэг дээр зөвхөн оршуулгын зардал гэж 1.390.000 төгрөгийг хэрэгтнээр төлүүлэхээр тогтоосон бодит кейс байна.  Энэ мэтчилэн шүүх, хохирогчийн ар гэр аль нь ч хувийн үзэмжээр хохирлын хэмжээг нэхэмжилдэг, тогтоодог байдлаар явж ирсэн. Тэгвэл энэ оны эхнээс мөрдөж эхэлсэн Шүүх шинжилгээний хуулиар хүний сэтгэл санааны хохирол, амь насыг анх удаа үнэлэх гэж байна. Ингэхдээ гэмт хэргийн улмаас амиа алдсан иргэн, түүний ар гэрт олгох нөхөн олговрыг гэм буруутай этгээдээр төлүүлэх гурван аргачлалыг хуульд тусгажээ. Эхнийх нь хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 150 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний мөнгөн дүн буюу хамгийн бага суурь үнэлгээ нь 82 сая төгрөг байх аж. Хоёрдугаарт, гэмт хэргийн улмаас амиа алдсан иргэний нас, хүйсийг харгалзан үзэж, Монгол Улсад мөрдөгдөж байгаа дундаж наслалтаар тооцох юм байна. Манайд эрэгтэйчүүдийн дундаж наслалт 67 орчим, эмэгтэйчүүдийн 75 орчим байна. Ингэж харвал, 22 настай иргэн амь насаа алдсан бол 50 жил хөдөлмөрлөх боломжтой гэж тооцоход 127-130 орчим сая төгрөг болно. Мөн гэмт хэргийн улмаас өнчирч үлдсэн хохирогчийн үр хүүхэд, ар гэрт энэхүү аргачлалыг 127-128 сая төгрөгийг хоёр дахин нугалах буюу 260-270 сая төгрөгөөр нөхөн олгох зохицуулалт хуулиар баталгаажлаа. Хуульзүй, дотоод хэргийн сайд Х.Нямбаатар “Одоо бол хүнийг санаатай алах гэмт хэрэг дээр оршуулгын зардлыг арайхийж төлдөг. Шүүхийн практикаар хүний амь насыг 50 сая төгрөгөөр үнэлээд байгаа хэр нь сэтгэл санааны хохирлыг төгс шийдвэрлэсэн зүйл байхгүй. Солонгос улс гэхэд хүний амь насны суурь үнэлгээг 80 сая вонн байх жишээтэй. Гэхдээ сэтгэл санааны гэмтлийг тогтоох аргачлал бол эрүүл мэндийн шинжлэх ухаантай холбоотой учраас дэлхий нийттэй адил нэг л арга зүй байх юм. Хуулийг боловсруулах явцад хохирогч судлалын салбарыг улам хөгжүүлэх юм гэдгийг ойлгосон. Ер нь цаашид судалгааны орхигдсон чиглэлүүдийг гаргаж тавих ёстой” гэж манай сонинд ярьсан. 

 

ХЭРГИЙГ ШИНЖЭЭЧ НАРТ ХЭРЭГ ТОХИОЛДЛЫН БАЙДЛААР ХУВААРИЛНА 

Монгол Улс түүхэндээ сэтгэл санааны хохирлыг тооцоогүй. Харин ХЭҮК-оос гаргасан төлөөлөн нэхэмжлэлийн дагуу дутуу дулимаг тооцож ирсэн тохиолдол  цөөн. Эрх зүйн орчин сул, дадлага туршлагагүй учраас шүүгчийн итгэл үнэмшлээр шийдэгдэж ирдэг байв. Уг нь шүүх гэмт хэрэгтэй хамт сэтгэл санааны хохирлыг шийдээд явах учиртай ч иргэний журмаар нэхэмжлэх эрхийг нээлттэй орхих тохиолдол бий. Сэтгэл санааны хохиролд хүний амь нас, эргэж нөхөн сэргээгдэхгүй эрүүл мэндийг цогцоор нь авч үзэх шаардлагатай. Нэг ёсондоо сэтгэл санааны хохирол гэдэг зовиур, шаналал, өвдөлт юм. Гэтэл Монголын хууль шүүхийн байгууллагын практикаар сэтгэл санааны хохирол нэхэмжилсэн иргэнээ яаж зовж шаналснаа нотол гэж шаардаж ирсэн. Энэ тухай “Шаналлаа нотлохыг шаарддаг Монголын төр”, О.Төрболд: Улс орнууд сэтгэл санааны хохирлын сан байгуулж, хуримтлал үүсгэдэг, “Эрделевскийн хүснэгт буюу сэтгэл санааны хохирол тооцдог олон улсын жишиг” зэргээр цөөнгүй удаа хөндөн бичиж байсан билээ. Тэгвэл Шүүх шинжилгээний хуулиар сэтгэл санааны хохирлыг сэтгэцэд учирсан хор хохирол гэж оруулж өгчээ. Өөрөөр хэлбэл, гэмт хэргийн улмаас хохирсон иргэд сэтгэл санааны хохирлоо хуульд заасан аргачлалын дагуу Шүүх шинжилгээний байгууллагаар дүгнэлт гаргуулж, шүүхээр нэхэмжлэх хууль эрх зүйн орчин бүрдэж байна. 

Сэтгэцийн эрүүл мэндэд учирсан хор уршгийг тусгай загварчлалаар гаргаж, зэрэглэлийг сэтгэцийн эмч, сэтгэл зүйч нар хамтран тогтоох юм байна. “Шүүх шинжилгээний байгууллагыг гаднын нөлөөнд автаж дүгнэлт үйлддэг, хэн нэгэн албан тушаалтанд үйлчилж байж болзошгүй гэдэгт иргэд үргэлж эргэлзсээр ирсэн. Тэгвэл үүнийг зохицуулж, Шүүх шинжилгээний ерөнхий газрыг Засгийн газрын агентлаг болгосон. Мөн шаардлагатай программ хангамж, техник технологийн шинэчлэл, шинжээчийн хараат бус байдлыг хангах, нийгмийн тодорхой асуудлууд шийдэгдэж байгаа. Тухайлбал, долдугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн Шүүх шинжилгээний ерөнхий газрын шинжээч нарт хэрэг тохиолдлын байдлаар хуваарилдаг тогтолцоо руу шилжинэ. Үүний үр дүнд эрх бүхий албан тушаалтан, хэн нэгэн эрх дархтан өөрийн эрх мэдлээ ашиглаж шүүх шинжилгээний байгууллагад нөлөөлдөг байдал таслан зогсоно гэж үзэж байна. Мөн олон нийтэд ил болсон хэргүүдэд шүүх прокурорын байгууллагын зөвшөөрөлтэйгөөр шинжээч нар өөрсдөө олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр таниулах мэдээлэх заалтууд орж ирсэн” гэдгийг хуулийн Ажлын хэсгийн ахлагч Э.Бат-Амгалан гишүүн хэлсэн.

Хуульд тусгасан бас нэг чухал асуудал бол төлбөрийн чадваргүйгээсээ болж шүүх шинжилгээний дүгнэлтээ гаргуулж чаддаггүй, оройтдог, үүнээс болж хэрэг нь шийдэгдээгүй тохиолдлууд байдаг. Үүнийг гурван бүлэгт хувааж бэлгийн эрх чөлөөний эсрэг гэмт хэргийн хохирогч, насанд хүрээгүй хүүхэ, амьжиргааны түвшин хэт доогуур иргэд шүүх шинжилгээний дүгнэлт, холбогдох зардлын төлбөрөөс чөлөөлөгдөх нь ээ. 

Шүүх шинжилгээний  шинэ хуульд эхний ээлжинд эрүүгийн 85 төрлийн гэмт хэргийн улмаас хохирсон хүмүүс нөхөн олговор нэхэмжлэх аргачлалыг оруулж өгчээ. Нөхөн төлбөрөө тодорхой түвшинд төлсөн этгээдийн ялыг хөнгөлөх боломж шүүхэд нээлттэй. Харин төлж чадахгүй бол ял хүндрээд явна. 

Эх сурвалж: "Зууны мэдээ" сонин

2023 ОНЫ НЭГДҮГЭЭР САРЫН 17. МЯГМАР ГАРАГ. № 12 (6997)

ФОТО:

Сэдвүүд : #Сурвалжлага  
ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ
Туул, Тэрэлж, Хэрлэн гол дагуу хөдөлгөөнт болон завьт эргүүл ажиллаж байна
Долоон улаан мэнгэтэй хөхөгчин тахиа өдөр
Бороо орохгүй, өдөртөө 27-29 хэм дулаан байна
Тэмээтэй хөшөөний уулзварыг хааж шинэчилнэ
МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ

АНХААРУУЛГА:Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд mminfo.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Сэтгэгдэлтэй холбоотой санал гомдлыг 99998796 утсаар хүлээн авна.

ШУУРХАЙ МЭДЭЭ
14 цагийн өмнө өмнө

Монгол Улсын эмэгтэй шигшээ баг Ираны багт хожигдлоо

19 цагийн өмнө өмнө

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар тусгай олимпыг бүх талаар дэмжихээ илэрхийллээ

19 цагийн өмнө өмнө

Уяачдын наадмын үеэр Үндэсний их баяр наадмын түрүү, үзүүр болон шөвгөрсөн бөхчүүдэд бай шагналыг нь гардууллаа

19 цагийн өмнө өмнө

128 бөхийн сорьцыг Германд шинжлүүлнэ

20 цагийн өмнө өмнө

Сагсан бөмбөгийн эмэгтэй баг хоёр дахь тоглолтоо Ираны багтай хийнэ

20 цагийн өмнө өмнө

Туул, Тэрэлж, Хэрлэн гол дагуу хөдөлгөөнт болон завьт эргүүл ажиллаж байна

20 цагийн өмнө өмнө

Долоон улаан мэнгэтэй хөхөгчин тахиа өдөр

20 цагийн өмнө өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 27-29 хэм дулаан байна

1 өдрийн өмнө өмнө

“Багахангай-Хөшигийн хөндий” чиглэлийн салбар төмөр зам барих ажлын явцтай танилцлаа

1 өдрийн өмнө өмнө

Н.Нандинхүслэн 19 оноог авч эхний хожлоо байгууллаа

1 өдрийн өмнө өмнө

Тэмээтэй хөшөөний уулзварыг хааж шинэчилнэ

1 өдрийн өмнө өмнө

Бөхийн өргөөний уулзвараас Натурын зам хүртэлх хааж, шинэчилнэ

1 өдрийн өмнө өмнө

Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нарын төрийн айлчлал өндөрлөлөө

1 өдрийн өмнө өмнө

Улсын баяр наадмын Үндэсний бөхийн барилдаанд Улсын начин Энхтүвшингийн Батмагнай түрүүллээ

1 өдрийн өмнө өмнө

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч хурдан морины унаач хүүхдүүдэд баяр хүргэж бэлэг гардуулав

1 өдрийн өмнө өмнө

Монгол Улсын начин, харцага цолны болзол хангасан бөхчүүдэд цол олголоо

1 өдрийн өмнө өмнө

Үс засуулвал сайн нөхөртэй нөхөрлөнө

1 өдрийн өмнө өмнө

Бага зэргийн бороо орно

2025-07-12 өмнө

Ж.Энхжаргалан: Иргэд нь наадам харах биш дарга харах гэж ирдэг болоод удаж байна

2025-07-12 өмнө

У.Хүрэлсүх: Хархорум хотын бүтээн байгуулалтыг албан ёсоор эхлүүллээ

2025-07-12 өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 30-32 хэм дулаан байна

2025-07-11 өмнө

Шилдэг бүтээлүүдэд Төрийн шагнал хүртээлээ

2025-07-11 өмнө

Төрийн 9 хөлт Их цагаан тугийг цэнгүүллээ

2025-07-11 өмнө

Жанжин Д.Сүхбаатарын хөшөөнд цэцэг өргөж, Их эзэн Чингис хааны хөшөөнд хүндэтгэл үзүүллээ

2025-07-11 өмнө

Төрийн далбааны өдөрт зориулсан Цэргийн хүндэтгэлийн ёслол боллоо

2025-07-11 өмнө

Хоёр хар мэнгэтэй цагаагчин могой өдөр

2025-07-11 өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 27-29 хэм дулаан байна

2025-07-10 өмнө

Д.Сүнжид: Хууль тогтоомжийн тухай хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт нь хүний эрхийн үр нөлөөг бүх талаас тооцож судалсан хууль батлагдах боломжийг бий болголоо

2025-07-10 өмнө

Өвөрхангай аймгийн Хужирт сумын уяач Б.Гантигийн хүрэн хязаалан түрүүллээ

2025-07-10 өмнө

ТЦА: Хүй 7 орчмын замаар цааш дамжин өнгөрөх боломжгүй

САНАЛ БОЛГОХ
2025-07-09 өмнө

280 хүүхдийн суудалтай бага сургууль, цэцэрлэгийн цогцолборыг ашиглалтад оруулна

2025-07-09 өмнө

Дуу цахилгаантай бага зэргийн аадар бороо орно

2025-07-09 өмнө

Үс засуулвал эд мал арвидна

2025-07-10 өмнө

ТЦА: Хүй 7 орчмын замаар цааш дамжин өнгөрөх боломжгүй

2025-07-10 өмнө

Өвөрхангай аймгийн Хужирт сумын уяач Б.Гантигийн хүрэн хязаалан түрүүллээ

2025-07-10 өмнө

Үс засуулвал өлзийтэй сайн

2025-07-11 өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 27-29 хэм дулаан байна

2025-07-11 өмнө

Хоёр хар мэнгэтэй цагаагчин могой өдөр

2025-07-10 өмнө

Бага зэргийн бороо орно

2025-07-09 өмнө

Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нар “Япон иргэдийн дурсгалын цогцолбор“-т хүндэтгэл үзүүллээ

2025-07-09 өмнө

Г.Занданшатар: Үндэсний сэргэн мандлын шинэ давлагаа эрч хүчтэй эхэлсэн гэдэгт итгэж байна

2025-07-09 өмнө

Г.Занданшатар: Орон нутагт эрх мэдэл түлхүү өгч, бие даан хөгжих, орлого олох нөхцөл бүрдүүлнэ

2025-07-09 өмнө

“Зээлийн хүүг бууруулах хүрээнд авах зарим арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг эцэслэн баталлаа

2025-07-10 өмнө

Д.Сүнжид: Хууль тогтоомжийн тухай хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт нь хүний эрхийн үр нөлөөг бүх талаас тооцож судалсан хууль батлагдах боломжийг бий болголоо

2025-07-12 өмнө

Ж.Энхжаргалан: Иргэд нь наадам харах биш дарга харах гэж ирдэг болоод удаж байна

2025-07-12 өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 30-32 хэм дулаан байна

2025-07-11 өмнө

Шилдэг бүтээлүүдэд Төрийн шагнал хүртээлээ

2025-07-11 өмнө

Жанжин Д.Сүхбаатарын хөшөөнд цэцэг өргөж, Их эзэн Чингис хааны хөшөөнд хүндэтгэл үзүүллээ

2025-07-11 өмнө

Төрийн 9 хөлт Их цагаан тугийг цэнгүүллээ

2025-07-11 өмнө

Төрийн далбааны өдөрт зориулсан Цэргийн хүндэтгэлийн ёслол боллоо

2025-07-12 өмнө

У.Хүрэлсүх: Хархорум хотын бүтээн байгуулалтыг албан ёсоор эхлүүллээ

1 өдрийн өмнө өмнө

Бага зэргийн бороо орно

1 өдрийн өмнө өмнө

Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нарын төрийн айлчлал өндөрлөлөө

1 өдрийн өмнө өмнө

Үс засуулвал сайн нөхөртэй нөхөрлөнө

1 өдрийн өмнө өмнө

Тэмээтэй хөшөөний уулзварыг хааж шинэчилнэ

1 өдрийн өмнө өмнө

Бөхийн өргөөний уулзвараас Натурын зам хүртэлх хааж, шинэчилнэ

1 өдрийн өмнө өмнө

“Багахангай-Хөшигийн хөндий” чиглэлийн салбар төмөр зам барих ажлын явцтай танилцлаа

1 өдрийн өмнө өмнө

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч хурдан морины унаач хүүхдүүдэд баяр хүргэж бэлэг гардуулав

1 өдрийн өмнө өмнө

Монгол Улсын начин, харцага цолны болзол хангасан бөхчүүдэд цол олголоо

1 өдрийн өмнө өмнө

Н.Нандинхүслэн 19 оноог авч эхний хожлоо байгууллаа

Бидний тухай Редакцийн бодлого Сурталчилгаа байршуулах Холбоо барих Дээшээ буцах


Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.