Хүн “царцааны нүүдэл” бол төрийн эсрэг зохион байгуулалттайгаар өдүүлж буй гэмт хэрэг мөн. Бүр зохион байгуулалттайгаар шүү. Чингисийн үед төрийнхөө эсрэг гэмт хэрэг үйлдэх бүү хэл санаа агуулсан бол тэр дор нь үг дуугүй цаазалдаг байв. Харин эдүгээ төрийнхөө эсрэг гэмт хэрэгт хэдэн арван мянгаараа нэгдсэн иргэдэд ямар шийтгэл ногдуулах ёстойг бүх ард түмнээрээ хэлэлцвэл зохино.
Монгол төрийн босго дэндүү намхан болжээ. Босго нь намхан гэрийн хойморт хулгана , зурам гүйлдэн авдар дээр залсан бурхны өмнөх идээг зуугаад хүний хөлийн чимээнээр ханын нүдээр гарч зугтах юу ч биш. Түүнтэй ижил бор халзан хонь байтугайд нь төрийн өндөр дээд босго намдаж, ээтэн гутлынхаа хоншоорыг өргөх шаардлага гарсангүй. Тэгэхээр манай улсад төр гэж байна уу. Үгүй л бололтой.
Төртэйсөн бол Үндсэн хуулиар олгогдсон сонгох, сонгогдох эрхэнд зохион байгуулалттайгаар халдаж, төрийн эрхэнд халдчихаад байхад мэдсэн ч мэдээгүй царайлаад дүлий дүмбэ оргиод таг дуугүй сууж байхгүй биз. Дэлхий дахинаа Ардчилсан Монгол Улс хэмээн цээжээ дэлдсээр ирсэн ардчиллаа бид өөрсдийнхөө гараар булшилж орхилоо. Тиймээс өнөөдрөөс ардчиллал гэж ам ангайсан бүхний ам руу цаас чих. Энэ УИХ-ын сонгуулиас хойш дахин сонгууль гэж бүү ам ангай. БНМАУ-ын үеийн хэн депутатаар хэнийг сонгох, хэн сонгогдох нь тодорхой байсан тэр тогтолцоо руугаа буцаад оч. Тэгээд өнөө коммунизмаа байгуул. Одоо бидэнд өөр сонголт байхгүй. Амьдралын хүрд урагшаа бус арагшаа эргээд эхэллээ. Энэ бүхэн дэндүү харамсмаар үйл явдал.
Харин горыг нь алс бөглүү сум, суурингийн иргэд эдэлнэ. Үнэнийг хэлэхэд, тэд өнөөдрийг хүртэл нэг намын дарлал дор аж төрцгөөсөөр байсан билээ. Үүнийг гэрчлэх олон баримт өмнө минь байна. Хүүгийнхээ амьдралд дэм болохын тулд 68 настай эмгэн буурал ижий нь МАН-д хүчээр элсч, гишүүн болсныхоо буянаар өндөр настны тэтгэврийн зээл авах эрхтэй болсон амьдрал шинэ цагийн Монгол Улсад байгааг юу гэж ойлгох болж байна вэ. МАН-ын гишүүн дүү нь Ардчилсан намын гишүүн ахдаа хацраа өгөөд үнсүүлэх эрхгүй намчирхал байна, цаана чинь.
УИХ-ын сонгууль болохоор эхнэр, нөхөр хоёр нь нэгэн тоонотод багтахаа больж, сонгууль дуусахаар нөхөр нь гэртээ харьдаг амьдрал амьдрал мөн үү. Чухам ийм утга учиргүй улстөржсөн байдлаасаа салах гэж, 26 жил ноёрхсон намаасаа ангижрах гэж ард түмэн УИХ-ын болоод орон нутгийн сонгуульд саналаа өгч, шинэ өглөө, шинэ амьдрал, шинэ төлөөллийг хүссэн юм, уг нь. Гэтэл эрх мэдэл, албан тушаалд улайрагчид ард түмний сонгох, сонгогдох эрхэнд халдаж, монгол төрийг элгээр нь хэвтүүлэх эцсийн аргаа хэрэглэсэн нь царцааны нүүдэл гэх улс төрийн бохир арга юм. Улсын бүтгэлийн ерөнхий газраас хийсэн мэдээллээс үзэхэд, улсын хэмжээнд 18 мянган иргэн хөдөө, орон нутаг руу шилжжээ.
Нэг аймагт дунджаар 3000-3800, Хөвсгөл, Увс, Баянхонгорт түүнээс илүү тооны хүн царцаа санал өгсөн гэхээр хүн ам цөөтэй хоёр сумын сонгууль өгөх насны иргэдийн тооноос давж гарах жишээтэй. Хөлсний, нүүдлийн18 мянган хүн царцаа эх орны дөрвөн зүг, найман зовхистод үдлээд мордохдоо эгэл номхон ард түмнийг минь амьдаар нь, эрх, эрх чөлөөг нь уг үндэстэй нь залгиж орхижээ. Хүн царцааны нүүдэл дайраад л өнгөрнө.
Бас болоогүй, гол горхи, нуур шанд, далайг нь хөвч тайгатай нь бохирдуулж, архины шилээр дүүргэж орхиод буцна. Хөөрхий иргэд тэдний буртгийг цэвэрлээд л буурин дээрээ торойгоод хоцорно. Засаглал, эрх мэдлээ батжуулсан Засаг дарга нарын хорхойтой шүдэнд зуугдсан ардчиллыг дэмжигчдийн хэд нь ирэх 2020 оны УИХ-ын сонгууль хүртэл тэсэх юм бүү мэд. Ийм амьдралыг гэмт хэрэгтнүүд хүн царцаагаар дамжуулан алс бөглүү сум, суурингийн иргэдэд “бэлэглэв.” Жинхэнэ царцаасан бол химийн аргаар дахиж өндийхгүй болтол нь нам устгахсан. Харин хүн царцааг яаж ч болдоггүй аж. Ямар нүүдэллэж явахад нь лалынхан шиг автобус юутай хээтэй нь устгалтай биш. Тиймээс тэднийг төрийнхөө эсрэг боссон гэмт хэрэгтнүүд гэж нэрлээд төмөр нүүрээ харуулан зохих шийтгэлийг нь ногдуулахыг харах л үлдлээ.
Улаанбаатар oC
