Сэлэнгэ аймгийн Засаг дарга Ш. Оргилтой цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.

-Цагийн аясыг харахад, хатуу өвөл болж мэдэхээр байна. Сэлэнгэ аймгийн хувьд өвөлжилтдөө хэр бэлдэв.  Ургацаа хурааж дууссан уу?  

-Сэлэнгэчүүд өвөлд бэлэн гэдгээ юун түрүүнд онцолж хэлэхийг хүсч байна.  Ургац хураалтын нэгдсэн дүн  эцэслэж гараагүй ч  га тутмаас 17 центр  улаанбуудай хураасан гээд тооцохоор  энэ  намрын  хувьд ургац арвин, амжилт ч  дажгүй сайн  гэж дүгнэж болно. Дашрамд дурдахад,  манай аймаг  га тутмаас  17.6 тонн  гэдэг үзүүлэлтээр улсын рекордыг шинэчлэн  тогтоож байсан юм шүү дээ.  Эл амжилтаа хамгаалж чадах байх гэж найдаж байгаа.  Өвөлжилтийн бэлтгэл ажлын хувьд  өнөөдрийн байдлаар  100 тонн хүчит  тэжээл,  300 мянган тонн  боодол өвс бэлтгэн фонтдоо хураачихаад сууж байна.  Сумд  ч ялгаагүй өвөлжилтийн бэлтгэлээ  хангасан тухай мэдээллээ эхнээсээ ирүүлсэн.

Засаг дарга, тэгээд мэргэжлийн хүний хувьд   эрчим хүч, дулаан хангамжийн асуудалд онцгой  анхаарал хандуулж ажиллалаа.  Сэлэнгэ аймагт хамгийн түрүүнд шийдэх асуудал бол энэ.  Дулааны цахилгаан станц маш хүнд нөхцөлд ажиллаж буй.  Ашиглалтад ороод 30 гаруй жил болж,  үндсэн тоног төхөөрөмж нь элэгдэж хуучран, актлагдах дээрээ тулсан.  Аймгийн төвийн дулааны шугам хоолойнууд, систем  бүхэлдээ  элэгдэж хуучирсан тул  станцын хамт олон  шугам хоолойнууд хэзээ  хагарч, хөлдөх бол гэсэн айдастай ажилладгийг  нуугаад яах вэ.

Дээр нь өөрийн  өртгөө нөхөж чаддаггүйн улмаас  жилийн жилд алдагдалтай ажиллаж ирсэн. Өртгөө нөхөн, алдагдалгүй ажиллаж болно л доо. Харамсалтай нь тэр хэрээр  иргэд ачаа үүрч таарна. Тиймээс эрчим хүч, дулааны үнийг  хүчээр  барьдаг.  Үүнийг боломжийн түвшинд шийдэх хувилбар  бол Дулааны цахилгаан станцыг шинээр  барьж, ашиглалтад оруулах  явдал. Бид бүхий л талаар судалж байгаа.  Боломжууд ч гарч ирсэн.  Концессийн гэрээгээр бариад өгье гэсэн  гадны компаниуд  байна.  Энэ асуудлыг  ирэх онд багтаан шийднэ. 

ДЦС  ашиглалтад орж  гэмээнэ хөгжил цэцэглэлт, бүтээн байгуулалтын асуудал аандаа шийдэгдэх учиртай.  Аймгийн төвийнхөн маань өвлийн өвөлд л “Манай байр халахгүй байна.  Дархан, Эрдэнэтийнхэн шиг өвөл зунгүй хэрэглээний халуун устай орон сууцанд  амьдрахыг  хүсч байна. Дулааны үнэ Дарханд м2 нь  500 төгрөг байхад  манайд  яагаад 1300 төгрөг байдаг юм бэ” хэмээж, асуудлыг   нэн даруй шийдэж өгөхийг шаардсаар ирсэн. Үнэн хэрэгтээ  Дархан, Эрдэнэт  дулааны цахилгаан станцтай учраас дулааны үнэ хямд байдаг  юм шүү дээ.  Гэтэл  бидний хувьд  юун үнэ бууруулах, идэр есийн хүйтэнд  халаалтаа  таслахгүй, шугам хоолойнуудаа хөлдөөчихгүй авч гарахыг л хичээдэг дээ.  

-Гэр хорооллын дахин төлөвлөлт танай аймагт огт хийгдээгүй нь ийм учиртай байж.  Гэхдээ Засаг даргын цээжний мухарт шийдэх гарц бий гэдэгт эргэлзэх зүйл алга?

-Үнэнийг хэлэхэд, Гэр хорооллын дахин төлөвлөлт бол сэлэнгэчүүдийн хувьд шийдэж ядаад байх асуудал биш. Дулааны асуудлаа шийдээгүй байж, шинэ  хороолол   сүндэрлүүлэхийн хэрэг байхгүй биз дээ.  Эсвэл  цонхоороо яндан гозойлгочихоод, гадаа жорлонд дугаарлаад зогсч байх хэрэг үү. Асуудал ердөө шугам сүлжээний  системийн шинэчлэлд  л байгаа юм. Тиймээс  би  ДЦС-тай  болгох гээд зүтгээд байгаа хэрэг. Станцтай болж гэмээнэ эрчим хүч, дулаанаа дотооддоо   үйлдвэрлэн сумдаа  цахилгаанаар хангаад зогсохгүй илүүдлээ  төвийн нэгдсэн шугам сүлжээндээ нийлүүлчихэд л  бид болоод явчихна. Би өөрөө дулааны  инженер. ДЦС-ын  жаргал, зовлонг  мэдэх хүний хувьд хамгийн түрүүнд хийх гэж  байгаа ажил минь энэ.

-Засаг дарга нараас  хамгийн түрүүнд хилийн чанадтай харилцаа тогтоосон нь та. Японы Засгийн газар ч Сэлэнгэ аймгийг ихээхэн  онцолсон.  Үр дүн нь юу вэ?

-Японы  гурван сая 700 мянган хүн амтай Шизүока мужийн дарга  Гавагүцү гуайтай  Ерөнхий сайдын тус улсад хийсэн албан ёсны айлчлалын хүрээнд уулзаж,  газар тариалан, хөдөө аж ахуйн салбарт хамтран ажиллах санамж бичигт гарын үсэг зурсан.   Японы тал Ерөнхий сайдын  төрж өссөн нутаг болохоор өндөр ач холбогдол өгсөн.

Тэгээд ч Ж.Эрдэнэбат сайд  гэрээг үзэглэх арга хэмжээнд өөрийн биеэр байлцсан учраас  хоёр тал хамтрын ажиллагаа нэр төдий бус  ажил хэрэг болох юм байна гэж үзэцгээсэн.  Урьд өмнө нь  бид аль нэг улсын хот,  тосгон ,мужтай  харилцан ашигтай,  хамтран ажиллах гэрээг  зөндөө л байгуулж байлаа. Үнэнийг хэлэхэд, ажил хэрэг болсон нь тун цөөн. 

Тиймээс  Монгол Улсын Ерөнхий сайд  уг гэрээнд  өндөр ач холбогдол өгч, өөрийн биеэр байлцахыг илүүд үзсэн хэрэг.  Японы тал  газар тарилан дээр хамтарч ажиллая гэсэн санал тавихад нь би  дуртайяа зөвшөөрсний дээр  Шаамар сумаа танилцуулж, тэнд үйлдвэрлэсэн  зөгийн цэвэр  балыг  Япон  руу экспортлохыг санал болгосон.  Монголын онгон дагшин байгалийн  зөгийн цэвэр  балыг япончууд дуртайяа худалдаж авах нь ч дамжиггүй.

-Алтанбулагийн чөлөөт бүс байгууллаа хэмээн сүржин аргагүй тууз хайчилж байв. Гэвч тэрхүү чөлөөт бүс Монголын эдийн засагт  нэмэр болж буй талаар дуулдахгүй юм.   Үнэнийг хэлэхэд, Эрээн шиг хөгжүүлмээр байна?

-Алтанбулагийн чөлөөт  бүсийг  хөгжүүлэх л ёстой.  Хөгжих  суурь нөхцөл нь тавигдсан юм шүү дээ, уг нь.   Хуурь эрх зүйн талаасаа.  Хатуу хэлэхэд, бид  байгаа боломжоо бүрэн дүүрэн  ашиглаж чадахгүй байгаа юм. 

Тиймээс  япон түншүүддээ  “Чөлөөт бүсийн тухай” хуулийн дагуу та бүхэн Алтанбулагийн чөлөөт бүсэд  үйлдвэрээ барь, тоног, төхөрөөмжөө суурилуул.  Манай Шаамар суманд 200 гаруй өрх   30-40 мянган бүл зөгийг үржүүлж буй.   Талын Монголын амттай, чанартай зөгийн балыг  хамтын хүчээр  эдийн засгийн эргэлтэд оруулъя гэсэн. Тэд дэмжихээ илэрхийлсэн. Ажил хэрэг  болно гэдэгт би итгэл төгс байгаа.  

Шаамарын зөгийчид борлуулалтгүйн улмаас зөгийн цэвэр балаа  модон торхонд хадгалчихаад хотоос ирсэн ах дүү нартаа шанагадаж өгөөд сууж байдаг. Тиймээс зөгийчдөөс балыг нь  зохион байгуулалттайгаар  цуглуулж аваад  савлаад экспортлоод байхад л  тэд  маань бэлэн мөнгөтэй  болж, орлого нь ч тэр хэрээр нэмэгдэх юм.   Хамгийн гол нь Алтанбулагт савлах   нь чухал.  

...Зөгий  маш эмзэг амьтан.  Хүйтний улиралд  хэдэн зуугаараа хиардаг.  Үүнийг шийдэх гарц нь мэдээж зоорь. Өвлийн нөхцөлд балыг нь хурааж авахын тулд  зоорьтой болгож өгөөч гэдэг саналыг япончуудад тавьсан.  Тэд ч дэмжинэ гэдгээ илэрхийлсэн. Тун удахгүй ажил хэрэг болох байх.  Нөгөөтэйгүүр, Монгол Улсын Ерөнхий сайд тойргийнхоо сонгогчдод зориулж хийж буй ажлынх нь нэг  энэ байх болно...  

Монголд савласан  бүтээгдэхүүнээ  Япон, ОХУ, Солонгос руу  экспортлох нь  тэдний хэрэг.  Зөгий  маш эмзэг амьтан.  Хүйтний улиралд  хэдэн зуугаараа хиардаг.  Үүнийг шийдэх гарц нь мэдээж зоорь. Өвлийн нөхцөлд балыг нь хурааж авахын тулд  зоорьтой болгож өгөөч гэдэг саналыг япончуудад тавьсан.  Тэд ч дэмжинэ гэдгээ илэрхийлсэн. Тун удахгүй ажил хэрэг болох байх.  Нөгөөтэйгүүр, Монгол Улсын Ерөнхий сайд тойргийнхоо сонгогчдод зориулж хийж буй ажлынх нь нэг  энэ байх болно.  

-Тантай ярилцаж суухад Засаг даргын энэ өрөөнд хичнээн хүний амьдрал шийдэгддэг бол гэх бодол төрлөө?

-Сэлэнгэ аймаг  100 мянга гаруй  хүн амтай. Тиймээс миний умгар өрөөнд энэ 100 гаруй мянган хүний амьдрал ямар нэг байдлаар шийдэгддэг гэж  ойлгож болно.  Өчигдөр гэхэд л  шуурхай хуралдаанаар  сумдад нүүрс таталт хэдэн хувьтай яваа, уурын зуухнуудын ажиллагаа хэвийн эсэх тухай асуудлыг  авч хэлэлцсэн.  Энэ ч  иргэдийн тохь тухтай амьдралын нэг  асуудал мөн үү гэвэл мөн. Нөгөөтэйгүүр, би Сэлэнгэ аймгаа хөгжүүлнэ, сайхан болгоно гээд энэ албан тушаалыг хүлээж авсан. Хэлсэн үгэндээ хүрэхийн төлөө  ажиллаж байна.  Чадахын төлөө  зүтгэх ч болно.  Таныг орж ирэхийн өмнөхөн ирэх онд оруулж ирэхээр төлөвлөсөн  гадны хөрөнгө оруулалтуудыг  хэрхэн хуваарилах талаар бодож суулаа. Зөв хуваарилах аваас үр ашгаа өгөх хэд хэдэн төсөл хөтөлбөр бий, бидэнд.

-Хэдий хэмжээний өр,  авлагатай  аймаг  хүлээж авав?

-Өр, авлагын хувьд харьцангуй гайгүй шүү,  манай аймаг. Гэхдээ мэдээж бага сага өр, авлага байлгүй яах вэ. Түүнийг шийдэх нь  ЗДТГ-ын үүрэг.  Улсын эдийн засаг ямар байгаа билээ. Бид ямар нөхцөлд ажиллаж, амьдарч байгаа билээ. Түүний тусгал ямар нэг байдлаар манай аймагт байж л таарна.  Аймгийн Засаг даргын тамгын газар  бол Засгийн газрын анхан шатны нэгж шүү дээ. Тиймээс Засгийн газрын бодлого, шийдвэрийг  хэрэгжүүлэхийн төлөө бид ажиллах ёстой.  

-Аймаг бүхэн брэндтэй болжээ.   Газар тариалан, төмс, хүнсний ногоо бол “Сэлэнгэ брэнд”.  Өөр нэрлэх брэнд бий билүү, манайд?

-Үнэхээр тийм. Сэлэнгэ гэхээр шуудхан л  улаанбуудай нүдэнд нь харагдаж байгаа юм чинь.  Монгол Улсын гурилын хэрэгцээний  50-60 хувийг  манай аймаг дангаараа хангаж  ирсэн. Үүнийг брэнд гэхгүй юм бол юуг нэрлэх билээ.  Харин одоо брэнд  бүтээгдэхүүнийхээ нэр төрлийг олшруулах цаг болсон. 

Дэлхий дахинд “Сэлэнгэ брэнд”-ийг  танилцуулах нь бидний зорилго. Үүний нэг нь  эрчимжсэн мал аж ахуй байх болно. Нөгөө атрын гуравдугаар аян гэдэг шиг мах, сүүний анхдугаар аяныг бид улсын хэмжээнд  өрнүүлнэ.  Бидэнд бэлхэнээ туршлага  бий. Социалист нийгмийн үед манай аймаг сүүний, махны чиглэлийн үхрийн аж ахуйтай байлаа шүү дээ. Эдүгээ тэдний орыг  “Гацуурт” компани залгамжилж буй.

Гацууртыг  та бүхэн мэдэж байгаа. Түүнээс гадна хүнсний нарийн ногоог даршилж, экспортод гаргахыг чухалчилна. Үүнийг шийдэж чадвал ногоочдын ахуй амьдрал дээшлээд зогсохгүй бас нэг “Сэлэнгэ брэнд” дэлхийн зах зээлд хөл тавих юм. Манай сэлэнгэчүүд Урбаник компанийн даршилсан бүтээгдэхүүнээс дутахааргүй  амт, чанар сайтай бүтээгдэхүүнийг гэртээ үйлдвэрлэж, дотоодынхоо зах зээлд гаргадаг.   Тиймээс Сэлэнгийн зөөлөн, шимтэй  хар шороон цэвэр хөрсөнд ургасан даршилсан нарийн ногоо японы зах зээлд хөл тавьж яагаад  болохгүй гэж.

-Сэлэнгэ аймагт нэн даруй шийдэх асуудлын нэг бол малчин, тариаланч хоёрын   тариалангийн талбай, бэлчээрийн маргааныг  зохицуулах явдал болжээ хэмээн  хэдэн жилийн өмнө харж явлаа. Эдүгээ энэ асуудал  тариалан бүс нутгуудад байнга гардаг болж.  Та бүхэн хэрхэн шийдсэн туршлагаа хуваалцвал?

-Би  өмнө нь аймгийн ИТХ-д төлөөлөгч, тэргүүлэгчээр 2012-2016 онд  сонгогдон ажилласан. Мөн сая  дахин  сонгогдсон.   Сүүлийн дөрвөн жилд ийм маргаан  ганц нэг  гарсан. Өмнө нь тариалангийн талбай, малын бэлчээрээ булаалдсан асуудал байнга  гарч, түүнээсээ болж талцдаг асуудал үе үе гардаг  байсан.  Тиймээс  асуудлыг  аймгийн ИТХ-аас гаргасан  журмын дагуу шийдэж ирсэн.  Харин  эдүгээ  газар нутгаа булаалдах бус  тариалангийн талбай руу нь мал ордог,  малыг нь  тариаланчид хэд хоногоор хамаагүй хашдаг асуудал гарч улмаар асуудал  шүүх, цагдаагийн хэмжээнд шийдэгддэг болсон.

...Дөрвөн жилийн дараа хийсэн ажлаа сонгогч олондоо тайлагнана. Тэдэнтэйгээ нүүр бардам уулзахыг хүсч байна.   Аймгийн Засаг даргын хувиар хаана ч очсон инээмсэглэл дүүрэн  орчинд  уулзахыг хүсдэг. Энэ худлаа ярьж байна гэж хэлүүлэх шиг хэцүү зүйл үгүй.  Тэгээд ч  миний ард  ямар ч байсан чадна, болгоно, бүтээнэ гэсэн хүсэл эрмэлзэл дүүрэн баг  ажиллаж буй...

Тиймээс  асуудлыг газар авахуулахгүйн тулд  Хөдөө аж ахуйн яамтайгаа, сайдтай, Төрийн нарийн эсвэл дэд сайдаар ахлуулсан ажлын хэсэг гарч яаж шийдэх  ёстойг нь тодорхой болгох шаардлага тулгараад байна.  Учир  нь аймгийн ИТХ-аас гаргасан журам хууль шиг  хүчтэй биш учраас асуудлыг эцэслэн шийдэж чаддаггүй. Нөгөөтэйгүүр, газар тариалангийн бүс нутагт  эрчимжсэн мал аж ахуйг эрхлэхийг цаг үе биднээс шаардаж эхэллээ.

Бэлчээрийн бус   эрчимжсэн 10  үхэртэй айлын орлого бэлчээрийн  100 үхэртэй айлынхтай адил байна.  Ийм чиглэл рүү оруулмаар байна. Гэхдээ энэ  асуудал нэг,  хоёр жилийн дотор шийдэгдэхгүй.  Нэгэнт бэлчээрлэж сурсан мал хашаанд дасч өгөхгүй нь мэдээж. Түүнийг хэрхэн  яаж зохицуулах вэ гэх тухайд судалгаа чухал.  Тэгээд ч манай улсад хэдэн зуун мянгат малчин бий. Тэдний санаа бодлыг сонсох, цаашлаад бичиг цаасны ажлаа амжуулахаас ажил  эхлэх ёстой байх.  

-Намрын намарт л тариаланчид  боломжийн үнээр тариагаа улсад тушаах сонирхолтойгоо илэрхийлэн  асуудал гаргадаг.  Энэ жилийн тухайд ургац арвин, чанар нь  сайн учраас хэл ам гарах нь гайгүй байх шиг байна.  Эсвэл хэл ам татлаад эхэлсэн үү. Ингэхэд  зээлтэй тариаланчид хэр  олон бэ. Та судалгаа гаргаж үзсэн үү?

-Зээлтэй тариаланч олон бий. Судалгаа ч байгаа.   Өнгөрсөн жил тариаланчдын ихэнх нь зээл аваад шатсан.  Тиймээс энэ намар Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сан  эхний ээлжинд  тонн улаанбуудайг 560 мянгаар бодоод зээлэндээ авч байгаа.  Энэ бол тариаланчдад том боломж.

-Тариаланч, гурилын үйлдвэр хоёрын дунд маргаан үүсдэг.  Тэдний хэлж буйг сонсч байхад асуудал хоёр талтай юм шиг санагддаг.  Харин та   юу гэж харж байна вэ?

-Тантай санал нэг байна. Үнэхээр асуудал хоёр талтай. Гурилын үйлдвэрүүд бол бизнесийн байгууллага. Тэгэхээр тэд ашиг харж, хямд үнээр, чанартай буудай худалдаж авахыг хичээх нь мэдээж. Тэгэхээр тариаланчдынхаа буудайг яах билээ.  Тэд үрээ, шатахуунаа бүгдийг зээл тавьж авдаг болохоор боломжийн үнээр өгөхийг хичээлгүй яах билээ.  Ийм тохиолдол бүрийг  Засгийн газар   ямар нэг байдлаар  зохицуулсаар ирсэн. 

Миний хувьд ХХААХҮ-ийн сайд П.Сэргэлэнг  маш сайн ажиллаж байна гэж  дүгнэж байгаа. Тэрбээр ажлаа аваад гурван ч удаа Сэлэнгэ аймагт ирж ажилласан. Тариаланчтай уулзаж, тэдний үгийг сонссон.  Ямартай ч тариаланчтай уулзах үеэрээ хэлсэн үгэндээ хүрсэн. Харин  одоо гурилын компаниудтайгаа учраа  ойлголцохоор хичээж буй болов уу. Тэгэхээр өнгөрсөн хаврынх шиг хэл ам таталсан зүйл гарахгүй гэдэгт би хувьдаа итгэлтэй байгаа шүү.

-Баруунаас төвийг чиглэсэн нүүдэлд хамгийн их өртөж байгаа аймаг бол Сэлэнгэ.  Нутгийн уугуул иргэдийн  өвөлжөө, хаваржааг өөрийн болгож амждаг, малгүй хэмээн суурьшчихаад хойтон хавар нь хэдэн зуун мал бүртгүүлдэг гээд тэдний тухай гомдол тасардаггүй. Та бүхэн ч ийм амьдралыг туулсан л байлгүй?  

-Энэ бол сэтгэл зовоож байгаа асуудлын нэг.  Манайх  газар тариалангийн бүс нутаг шүү дээ. Одоо хаашаа л харна,  тариалангийн талбай харагдаж байгаа  байх.  Гэвч тэр талбай дээр  чинь бог, бод мал бэлчээрлэж  өвөлждөг. Тариланчид малын хөл тун  хэцүү,  хортой гээд талбай руугаа оруулах  дургүй.  Тэглээ гээд яалтай.  Сэлэнгэ аймаг  газар тариалангийн бүс нутаг гээд гаднаас мал бүхий иргэдийг оруулахгүй байх шийдвэрийг төр, засаг гаргадаггүй юм бол орон нутаг  яаж ч чадахгүй шүү дээ.

-Хилийн бүс гэдэг утгаараа тийм байж болно шүү дээ?

-Яг одоо  энэ асуудлаар ярьж байгаа. Хилийн бүс  нутагт үйлчилдэг журам гэж байдаг юм билээ, гадны улс оронд.   Гэхдээ ганцхан Сэлэнгэ аймагт  зориулж хууль, журам боловсруулж болохгүй байх л даа.  Тиймээс л  эрчимжсэн мал аж ахуй гээд байгаа юм шүү дээ.

-Сэлэнгэ аймаг ачааны хүндийг үүрдэг мөртлөө хөгжлийн төвшнөөр бусдаас доогуур. Залуу, эрч хүчээр дүүрэн яваа хүний хувьд аймгийнхаа хөгжлийн чиг хандлага, төлвийг  хэрхэн харж байна вэ?

-Хамгийн эхний асуудал  ДЦС-тай болох явдал гэж би дээр өгүүлсэн.  Тэрхүү станц нь  Сүхбаатар хотоо хангадаг  болсон нөхцөлд бид  хөгжил, ирээдүй гээд сайн сайхан бүхний тухай олныг ярьж, мөрөөдөж болно. Станцгүй  тохиолдолд  юу ч  яриад нэмэргүй. Би  иргэдтэйгээ уулзахдаа ч хэлж байгаа. Таны хэлдэг үнэн. Сэлэнгэ аймаг хөгжлөөрөө хоцорч явааг хэн бүхэн хэлдэг, шүүмжилдэг.  Дээр нь   улстөржүүлдэг.  Би  ажлаа аваад гурван сар болж байгаа ч Сүхбаатар сумын Засаг дарга гэдэг хүний барааг олж харсангүй. Шулуухан хэлэхэд,Сүхбаатар хотод МАН ялсан.

Манай ИТХ-ын дарга  Бямба гэж хүн  бий. Бид хоёр  хоёулаа Сүхбаатар  хотдоо ажиллаж, амьдардаг. Тиймээс аймгийнхаа, Сүхбаатар хотынхоо хөгжил цэцэглэлтийн төлөө бид л  санаа тавьж, сэтгэлээ чилээхгүй юм бол хэн зүтгэх билээ.  Амралтынхаа өдрөөр хотынхоо гудамжаар сэтгэл тэнүүн алхах тийм нөхцлийг бүрдүүлэхийн төлөө  ажиллаж байна.  Хот төлөвлөлтийг шинээр хийнэ. Түүндээ орон сууцны хороолол дунд хүүхдийн тоглоомын талбай, хөгшчүүдийн нарлах талбайг тусгаж өгнө. Одоо байгаагаа  дээд зэргээр чанартайгаар тохижуулна.

Эндээс л аймгийн хөгжил эхлэх ёстой. Иргэдийнхээ тав тухтай амьдрах орчныг бүрдүүлж чадвал тэр л хөгжил байх болно. Хөгжил хүнд хэр ойр байна тэр хэрээр хэмжигдэх учиртай. Дээр нь ажилгүй иргэдээ ажлын байраар хангах явдал.  Энэ бүхнийг шийдэж чадсан  бол хөгжил  бодитойгоор  хувь хүн рүү чиглэжээ гэж дүгнэх хэрэгтэй.  Ажилгүй, ажилд орохыг хүссэн  залуус олон бий. Тэдэнд ажлын байр гэр хорооллын дахин төлөвлөлтөөс илүү чухал шүү, үнэнийг хэлэхэд.  Би ингэж ойлгож байна.

-Би   танай аймагт  ирэхийн  өмнө зориуд таныг судалсан юм. Цахим ертөнцийн мэдээллээр  та Ерөнхий сайдын хуурай дүү, баруун гар нь аж. Зарим нь Сэлэнгэ аймагт ажиллаж амьдардаггүй хүний ёсчлоод авчирсан гэж бичсэн байна лээ. Ингэхэд та хэн юм бэ?

-Таны уншсан мэдээлэл бол улс төрийн зорилготойгоор тараагдсан зүйл. Би энэ нутгийн хүүхэд. Сэлэнгэ аймгийн Шаамар сумын уугуул.

Манайх намайг  таван настай байхад  Сүхбаатар хотод ирж суурьшсан.  Миний аавыг урлагийнхан андахгүй.  Монгол Улсын гавьяат жүжигчин, буриад улсын гавьяат жүжигчин,” Сэлэнгийн долгио” чуулгын  дуучин Шархүү гэж хүн бий.  Одоо аав,ээж хоёр минь тэтгэвэртээ  сууж буй.  Би  аймгийнхаа 10 жилийн сургуулийг дүүргээд  Шинжлэх ухаан технологийн их сургуулийн дулааны инженерийн ангийг төгсч тэр намраа   аймгийнхаа ДЦС-д туслах ажилтнаар орж, улмаар дэвшсээр  станцынхаа  даргаар найман жил ажилласан. Станцын даргаар ажиллаж байхдаа   аймгийн ИТХ-д 2012-2016 онд сонгогдож байлаа. Тиймээс намайг газрын хаа нэгтээгээс олж авчраад Засаг дарга болгосон зүйл байхгүй. 

Нутгийн олон намайг хэн бэ гэдгийг андахгүй  мэднэ. Тиймээс надад итгэл хүлээлгэсэн учраас өнөөдөр би энэ өрөөнд сууж байгаа байх. Би ингэж ойлгож байгаа. Дөрвөн жилийн дараа хийсэн ажлаа сонгогч олондоо тайлагнана. Тэдэнтэйгээ нүүр бардам уулзахыг хүсч байна.   Аймгийн Засаг даргын хувиар хаана ч очсон инээмсэглэл дүүрэн  орчинд  уулзахыг хүсдэг.

Энэ худлаа ярьж байна гэж хэлүүлэх шиг хэцүү зүйл үгүй.  Тэгээд ч  миний ард  ямар ч байсан чадна, болгоно, бүтээнэ гэсэн хүсэл эрмэлзэл дүүрэн баг  ажиллаж буй.  Ард иргэдийнхээ, аймаг, орон нутгийнхаа хөгжлийн төлөө чадахаас чадахгүйгээ хүртэл зүтгэх нь бидний үүрэг.  Гараа сайн бол бариа сайн гэж өвгөд хэлдэг дээ. Ажил хүлээж авсан даруйд нэг өдөр   Герман, Кувет гээд гурван улсын Элчин сайдыг хүлээн авч уулзлаа.  Бүгд л хамтын ажиллагааг санал болгож байна. Манай нэгдсэн эмнэлэгт тоног төхөөрөмж бэлэглэсэн. 

Энэ  бол чамлахааргүй  том хөрөнгө оруулалт.  Дэлхийн улс орнуудын Элчин сайд манай аймгийг зориод ирж байна гэдэг нь өөрөө нэр төрийн хэрэг. Тэд  иргэдийн маань амьдралд дэмтэй, аймаг , орон нутагт маань хэрэгтэй хэд хэдэн  төсөл хөтөлбөрийг санал болголоо.  Тэр болгонд  би эхний ээлжинд Сүхбаатар хотоо санал болгож байгаа.  Сүхбаатар сум маань  хөгжлөөр бусдаас хоцорчихоод байгаа нь үнэн.  Аймаг байгуулагдсаны  80 жилийн ойгоос хойш дорвитой зүйл хийгээгүй өнөөдрийг хүрсэн.  Сумын удирдлага нь улс төржөөд байхаар яаж хөгжих билээ. Тэгэхээр миний  нэн тэргүүний зорилго  гэвэл  төрөлх  аймгаа хөгжүүлэх явдал билээ.