Оюутан сурагчдын хичээл эхлэхэд долоо хоногийн хугацаа үлдсэн. Үүнтэй зэрэгцээд хөдөө орон нутгаас нийслэлийг зорьсон замын хөдөлгөөн нэмэгддэг. Тиймээс Улаанбаатар Замын цагдаагийн газрын ахмад Замын Цагдаагийн газрын УСОНХХ-ийн цагдаагийн мэргэжилтэн, ахмад Я.Соронзонболдоос зарим зүйлийг тодрууллаа.
-Зам тээврийн осол өдөр бүр гарч байна. Саяхан гэхэд Зунжингийн замд их том осол гарлаа шүү дээ. Энэ зун хэчнээн зам тээврийн осол гарсан бэ?
-Улаанбаатар хотын Замын цагдаагийн газарт эхний долоон сарын байдлаар нийт 47 мянган зам тээврийн ослын дуудлага бүртгэгдлээ. Үүнээс зам тээврийн гэмт хэрэгтэй холбоотой 1027 дуудлага хүлээн авсан. Энэ нь өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 17.8 хувиар буурсан үзүүлэлтэй байна. Өнгөрсөн жилийн эхний долоон сарын байдлаар нийт 1250 дуудлага бүртгэгдсэн. Мөн зам тээврийн гэмт хэргийн улмаас 708 хүн хүнд, хөнгөн гэмтсэн байна.
Энэ нь өнгөрсөн оны долдугаар сартай харьцуулахад 11.8 хувиар буурсан байгаа юм. Харин зам тээврийн ослоор нийт 198 хүн нас барсны дийлэнх нь буюу 144 нь орон нутгийн замд гарсан ослын улмаас амиа алдсан. Үүний 28 нь бага насны хүүхэд байна. Нийт нас барсан хүүхдийн 24 нь мөн л орон нутгийн замд амиа алдсан. Ер нь нийт бүргэгдсэн 47 мянган дуудлагыг харахад дийлэнх нь нийслэлд гарсан байдаг. Учир нь эд материалын хохиролтой осол их гардаг юм. Харин зам тээврийн ослын улмаас нас барсан хэрэг хөдөө орон нутагт их гардаг. Нас барсан тохиолдлын ихэнх нь хөдөө орон нутгийн замд гарсан осол байдаг.
Орон нутгийн замд нас баралт ихсэж байгаа нь нөгөө л замын нөхцөлд хурдаа тохируулж яваагүй, хэт ядарсан үедээ автомашин жолоодож яваад нойрмоглодог, гүйцэж түрүүлэх үйлдэл хийхдээ өөдөөс ирж байгаа тээврийн хурдыг тооцоолоогүйтэй холбоотой. Мөн жолооч нар согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ автомашин жолоодож байгаад олон хүний амийг хохироодог. Орон нутгийн замд гарсан ослын дийлэнх нь онхолдсон байдаг.
-Оюутан, сурагчдын хичээл орж буйтай холбогдуулан орон нутгийн замд шалгалт хийж байгаа гэсэн. Энэ тухай дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөхгүй юу?
-Замын цагдаагийн газраас хичээлийн жил эхлэхтэй холбоотой хэд хэдэн ажлыг зохион байгуулахаар төлөвлөсөн. Тэдгээр ажлын нэг нь “Оюутан тээвэр” шалгалт юм. Наймдугаар сарын 21-нд хяналт, шалгалтын ажлыг эхэлсэн. Шалгалт есдүгээр сарын 5 хүртэл үргэлжилнэ. Энэхүү ажлыг Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газар, Авто тээврийн үндэсний төвтэй хамтарч зохион байгуулж байна. Шалгалтыг нийслэлээс гадагш орон нутаг руу чиглэсэн гурван постон дээр хийж байгаа. Тухайлбал, Төв аймгийн Лүн сум, зүүн чиглэлийн замд буюу Чонжинболдогийн тэнд, хойд чиглэл буюу Дархан, Сэлэнгийн замд 24 цагийн хөдөлгөөнт шалгалт хийгээд эхэлсэн. “Оюутан тээвэр” хяналт, шалгалтын ажлыг жил бүрийн хавар болон намрын улиралд хийдэг. Намар оюутнуудын хичээл эхэлдэг учраас нийслэлийг чиглэсэн замын хөдөлгөөн ихэсдэг.
Энэ үеэр хүн тээвэрлэх, ачаа тээвэрлэх журмыг зөрчих тохиолдол гардаг. Мөн хулгайн тээврийн асуудал яригддаг. Насжилт нь дууссан, бүрэн бус тээврийн хэрэгслээр эсвэл согтуугаар хүн тээвэрлэдэг. Жолоочийн үнэмлэхгүй байж, хүн тээвэрлэж байгаад осол гарган хүний амийг хохироох асуудал гардаг учраас “Оюутан тээвэр” шалгалтыг зохион байгуулдаг. Мөн есдүгээр сарын 1-нтэй холбоотойгоор энэ сарын 25, 26-нд Дүнжингарав төв дээр нийслэлийн хэмжээн дэх хүүхдийн автобусанд шалгалт хийхээр төлөвлөөд байна. Хүүхдийн автобусанд тавигдах MNS:64442014 гэсэн стандарт бий.
Тэр стандартын дагуу насжилт нь хэтэрсэн үү, техник бүрэн аюулгүй байна уу, суудлын тоо нь ямар байна гэх мэтчилэн зүйлд хяналт тавьж ажиллана. Энэхүү ажлыг Нийслэлийн тээврийн газар, Боловсролын газартай хамтарч зохион байгуулахаар төлөвлөсөн. Одоогийн байдлаар дүүрэг болон сургуулийн хүүхдийн автобусны материалыг хүлээж авч байгаа.
-Нийтийн тээвэрт явж байгаа автобусаар ч гэсэн бага насны хүүхэд үйлчлүүлдэг шүү дээ. Тэгэхээр нийтийн тээвэрт ч гэсэн шалгалт хийнэ гэсэн үг үү?
-Үгүй. Нийтийн тээврийн автобусанд шалгалт хийхгүй. Учир нь нийтийн тээврийн үйлчилгээнд явж байгаа автобус жилд хоёр удаа оношлогоонд ордог. Шаардлагатай тохиолдолд гурван ч удаа оруулдаг. Нийтийн тээвэрт хяналт тавьдаг байгууллагууд бий. Өглөө бүр тухайн жолооч согтуу байна уу, техник нь бүрэн бүтэн үү гэдэгт хяналт тавьдаг хүмүүс байдаг тул шалгалт хийхгүй. Зөвхөн хүүхэд тээвэрлэдэг автобусанд л шалгалт хийнэ.
Мөн Замын цагдаагийн газар Монголын сурагчдын холбоотой хамтран сурагчдыг баруун гарын цацруулагчтай болгох ажлыг эхлүүлэхээр болсон. Сурагчдын дүрэмт хувцас үйлдвэрлэдэг “Батзүү”, “Шилмэл загвар”, “Төмөр трейд”, “Өүлэн менч”, “Скайтел”, “Доктор авто сервис” зэрэг компанитай хамтран гэрэл цацруулагчтай ханцуйвч хийж бага насны хүүхдүүдэд тараана. Урьд нь хүүхдүүдийн цүнхэн дээр цацруулагч хийж өгсөн. Тэр цацруулагч зөвхөн орой гэрэлтэх үүрэгтэй.
Харин баруун гарын цацруулагч нь өглөө, өдөр, шөнө гэрэлтдэг. Хүүхдүүд ханцуйвчаа баруун гартаа өмсч, замын хөдөлгөөнд оролцохдоо баруун гараа өргөх юм. Ингэснээр өөрийн аюулгүй байдлыг хангана. Уг ажил нь “Хэрвээ би замын хөдөлгөөнд оролцохдоо баруун гараа өргөж оролцохгүй бол жолооч надад зам тавьж өгөхгүй. Би зам тээврийн осолд өртөнө” гэдэг ухамсрыг л хүүхэд бүрт суулгах зорилготой. Ер нь 10 хүртэлх насны хүүхдийг бие дааж замын хөдөлгөөнд оролцохыг хориглосон шүү дээ.
-Тараах үйл ажиллагааг хэрхэн зохион байгуулах вэ?
-Эхний удаа 20-30 мянган ширхэг ханцуйвчийг үнэгүй тараана. Дараагийн удаа хэвшээд ирэхээр нь эцэг, эхчүүд өөрсдөө авна. Эхний удаа үнэгүй авчихаад хаясан бол дараа нь өөрсдөө худалдаж авах юм. Ямар ч байсан эхний удаа хийлгэх нь чухал. Хийсний дараа тараах учиртай. Хэрвээ тараах бол багш нарт нь хүүхдийнх нь тоогоор өгөх үү, эсвэл сурагч бүрт өөрт нь хариуцуулж өгөх үү гэдгийг тухайн үед шийднэ. Мөн бид нэгдүгээр курст орж байгаа оюутан болон бага ангийн хүүхдүүдэд “Замын хөдөлгөөнд хэрхэн аюулгүй оролцох вэ” сэдэвт хичээл заахаар төлөвлөөд байна.